Mary Beard na ka dhënë me këtë libër një shembull frymëzues për mënyrën se si duhet ta shohim, analizojmë dhe shkruajmë historinë, jo vetëm atë të Romës së Lashtë, por historinë në tërësi. Ajo çmonton mitet dhe narrativat e ngulitura në mendjet tona që nga koha e Mesjetës për të na dhënë një histori ashtu si realisht mund të ketë qenë dhe jo ashtu si ne e imagjinojmë. Nga karriera e gjeneralëve dhe oratorëve të mëdhenj deri te jeta e të varfërve, historia e Popullit dhe Senatit të Romës na shpaloset si ngjarje që, ndonëse kanë ndodhur dy mijëvjeçarë më parë, vijojnë të na imponojnë mënyrën se si ne mendojmë për shtetin, politikën, të drejtat qytetare dhe rendin kushtetues.

Kur Simone De Beauvoiri takoi Nelson Alegrin, më 1947, ishte dashuri me shikim të parë. Marrëdhëmia e tyre pasionante zgjati njëzet vjet dhe u shtri në katër kontinente. Një dashuri transatlantike përmbledh më shumë se 300 letra dashurie, të shkruara nga de Beauvoiri për Alegrin, duke krijuar kështu një pikëtakim unik midis kujtimeve personale dhe historisë së botës intelektuale të krahut të majtë me Parisin e pasluftës. Të shkruara ndërsa ajo punonte për librat : Mandarinat, Amerika ditë pas dite dhe Seksi i dytë, letrat përcjellin prapaskenat e këtyre veprave klasike, ndërsa i japin formë portretit të pazakontë të « Simonës së Dytë ».

Një producent televiziv eksploron Rusinë e kohës sonë duke depërtuar në shoqërinë ruse nga këndvështrime të ndryshme; nga bota e tetëmbëdhjetë vjeçareve që gjejnë dashnorë pasunarët e rinj dhe që recitojnë Pushkinin si pjesë e recetës së joshjes, te gangsterët nga Siberia që vendosin të shkruajnë libra dhe të xhirojnë filma mbi bëmat e tyre. Por ndërsa vitet e tij në Rusi kalojnë, Pomerantsev-i fillon të vërejë se edhe Rusia po ndryshon, dhe jo për mirë. Pará nafte, korrupsion dhe oligarkë që vrasin shansin për një shtet të së drejtës dhe krijojnë një vend të keq për të jetuar. Një popullsi që ushqehet me një recetë të bollshme propagande dhe dizinformimi, të përzier me emisione cilësore; art modern, spektakle banale dhe një botë teknologësh politikë, që janë në gjendje të krijojnë një realitet joekzistues përmes kontrollit të televizioneve. Ky libër është një lexim i domosdoshëm për të kuptuar makiavelizmin politik të shekullit të njëzetë e një dhe teknikat e përdorura nga diktatorët e shekullit tonë

Bobi është një shkrimtar i ri, i cili ka frikë të përballet me sentimentet. Dhe të gjithë diellin që ka brenda vetes, ia rrezaton botës si një fëmijë i prape, që me copëza pasqyrash në duar, verbon kalimtarët nëpër rrugica. Ai i urren romanet rozë dhe druhet se mos shkruan edhe me jetën e tij një të tillë. Dhe kjo i sjell një seri keqkuptimesh me vajzat. Shqetësimet e tij intelektuale, si të tilla, janë tejet të stërholluara, por gjuha me të cilën ai ia përcjell lexuesit, është e thjeshtë, e gjallë, gazmore, origjinale, e drejtpërdrejtë, autoironike. Bobi sapo ka dalë nga një marrëdhënie dashurie traumatike, dhe siç rrëfen dhe vetëshpoti, ngjan me një aeroport të sertë, të bombarduar, që nuk lejon të kalojnë metale që tringëllijnë. Por ndërsa ai kujdeset që të mos lërë të kalojnë “xhingëllat metalike”, një vajzë që ngjan sikur është arratisur nga Fronti i Rezistencës, mu nën hundën e tij, është duke i kaluar tanket... Zakonisht kur shkrimtari fillon të mbrujtë një personazh, ai do ta marrë atë për dore dhe do t’i mësojë të ecë. Me Bobin nuk ndodhi kështu; ai e fitoi herët pavarësinë ndaj meje: qysh sa lindi u ngrit në këmbë dhe filloi të ecte vetë. Ai nuk është pjesë e mjedisit të korruptuar letrar, ku kridhen pa ndonjë skrupull kolegët e tij shkrimtarë, kështu që, i huaj për atë ambient, Bobi gjen strehë te përjetësia, me të cilën ka një raport plot ilaritet... Përjetësia do t’i japë më në fund, atë që nuk do t’i hyjë më në punë për asgjë...

Ndërsa lexon librin Lavdi Katalonisë, Spanja të vjen e gjallë para syve me qytete, male dhe njerëz; vuajtjet e gëzimet e shkrimtarit bëhen edhe të tuat. Vuajtjet e tij nga i ftohti në llogore të mbushin trupin me drithërima ndërsa sikleti i mungesës së duhanit në mes të stresit të luftës të hedh në këmbë dhe të bën të ndezësh edhe ti një cigare sa për t’u siguruar se nuk të mungon. Shpresa e tij për një shoqëri të barabartë të mbush me shpresë edhe ty. Ndërsa qëndronte në llogore, kryesisht pa bërë asgjë të vlefshme për demokracinë, siç e përshkruan ai pjesëmarrjen e tij në luftë, Orwell qëllohet në qafë nga një plumb i hedhur nga një snajperist nga llogoret fashiste. Përshkrimi që i bën Orwell plagosjes së tij është i tillë sa të shkon dora instinktivisht në qafë se mos plumbi të ka zënë edhe ty vetë gjatë leximit.

Xhorxh Boulingu përballet me një krizë të shumëfishtë: Ai është mesoburrë, e ka lënë veten të shëndoshet dhe tashmë i kanë rënë të gjithë dhëmbët. Ai ka një jetë të mesme, bën një punë të mërzitshme duke shitur polica sigurimi - për të cilat pranon se janë biznes dallaveresh - si dhe është një njeri që ka frikë! Frikë nga bombat, nga shkopat e gomës, nga radhët e gjata për të blerë bukë. Gazetat tabloide e sigurojnë se gjërat janë mirë, se teknologjia i ka mposhtur bombat, ndërsa nuk harrojnë të raportojnë me bollëk për vrasje makabre dhe... për martesën e Mbretit Zog, diku larg, atje nëpër botë. Ishte pikërisht pankarta e shtypit të ditës, e cila njoftonte dasmën e mbretit shqiptar, ajo që e zhyti personazhin e Orwellit në mendime të thella për kapitalizmin e egër, banalitetin e shoqërisë së shtresës së mesme dhe të medias tabloide. Ai kërkon të shpëtojë nga të gjitha këto, duke u kthyer pas në kohë, te një vend ku ishte gjithmonë verë, ku dilte për peshk, sepse “peshkimi është e kundërta e luftës” dhe ku nuk kishte rrjete supermarketesh, as bythëlëpirje te shefi, as telendisje të punëtorit; një botë ku nuk kishte Hitler. Disa nga kritikët mendojnë se ky është libri më të mirë i Orwellit, një analizë e shoqërisë, plot humor, me një mendjekthjelltësi që shkrimtari duket se e mësoi nga eksperienca jo aq e këndshme e Luftës Civile të Spanjës. Orwelli e shkroi këtë libër në kohën kur gjendej me pushime në Marok, nga shtatori i vitit 1938 deri në mars të vitit 1939, ku kishte shkuar për mot të ngrohtë, pasi ishte sëmurë. Romani u planifikua të përkthehej dhe të botohej në shumë vende të Evropës (ku disa sharje për Hitlerin pritej të hiqeshin nga teksti), por ato plane dështuan për shkak të shpërthimit të Luftës së Dytë Botërore. Që nga ripublikimet, në vitet 1950, në Britani, SHBA, e vende të tjera, "Dalje për ajër" është bërë një nga romanet më të dashur për lexuesit, të cilët e kanë zbuluar Orwellin jo vetëm nga romanet Ferma e kafshëve dhe 1984. Ky libër vjen në shqip për herë të parë.

Në vitin 1928, 25 vjeçari Eric Arthur Blair vendoset në Paris, kryeqyteti i kulturës botërore dhe destinacioni i shumë shkrimtarëve dhe artistëve, të pasur dhe të varfër, nga e gjithë bota. Një incident i pakëndshëm i ndodh shkrimtarit të ri, që e zhyt në mjerim, në uri dhe në kërkim të punëve të rëndomta. Shkrimtari, që më vonë u bë i njohur me pseudonimin George Orwell, nisi në këtë mënyrë të eksploronte Parisin dhe, më pas Londrën, nga statusi i “skllavit të skllavit” dhe prej syve të endacakut. I botuar fillimisht në vitin 1933, I varfër dhe i pastrehë në Paris dhe Londër u bë një udhërrëfyes klasik i dy metropoleve të mëdhenj dhe një analizë e mprehtë sociale e politike e viteve ’30. Ky është libri që besohet se caktoi edhe pikën e kthesës së Orwellit, nga fëmija e një familjeje me mirëqenie dhe i arsimuar në shkollën e elitës Eton, në luftëtar për një shoqëri të drejtë dhe të barabartë. Kjo është hera e parë që ky libër vjen në gjuhën shqipe.

Flush ishte një qen i racës spaniel kuqalash qimegjatë-veshërënë që i përkiste poetes së shekullit të nëntëmbëdhjetë Elizabeth Barrett Browning. Virginia Woolf mësoi mbi të nga letrat e dashurisë që Elizabeth i shkroi bashkëshortit të saj të ardhshëm, poetit Robert Browning, dhe gjeti se “portreti i qenit të tyre më bëri mua të qeshja aq shumë, sa nuk i rezistova dot tundimit ta ktheja atë në jetë.” “Biografia” që u realizua kombinon përshkrimin plot fantazi dhe ndjenja me komentet e mprehta shoqërore dhe sjell për lexuesin humorin aspak sentimentalist të Woolf. Ne shohim Flushin si një të besuar të Elizabeth në krevatin e saj të sëmundjes në rrugën Uimpull dhe xhelozinë e tij ndaj vizitave që i bënte në shtëpi Robert Browning, për të vijuar me arratinë e dashnorëve për një jetë të re në Itali.

Në vitin 1936, Shostakoviç, vetëm tridhjetë vjeç, ka frikë se do të humbasë jetesën, apo më keq, do të ekzekutohet. Stalini, një figurë e largët, ka shprehur papritur një interes të madh për punën e tij si kompozitor dhe ka denoncuar operën e tij. Tani, i sigurt se do të internohet në Siberi, apo me më shumë gjasa, do të ekzekutohet aty për aty, Shostakoviçi reflekton për fatin e tij, për historinë personale, për prindërit, muzikën, gratë e jetës së tij, fëmijët dhe të gjithë ata, jeta e të cilëve varet shumë edhe nga fati i tij. Megjithëse një goditje fati e shpëton atë nga të qenit një nga miliona viktimat e kultit të Stalinit, ai do të jetojë nën frikë dhe terror përgjatë dekadave që pasuan nën terrorin e despotizmit: ai detyrohet të përfaqësojë vlerat sovjetike në një konferencë kulturore në Nju Jork, detyrohet të anëtarëtohet në parti dhe vazhdimisht shtyhet të kënaqë ata që janë në pushtet në dëm të integritetit të tij moral. Barnes na udhëheq me elegancë përmes trajektores së karrierës së Shostakoviçit, duke na treguar edhe evolucionin e trazuar të Bashkimit Sovjetik. Rezultati i kësaj është një portret tronditës i një figure shumë magjepsëse dhe një eksplorim i shkëlqyer i rolit të artit në shoqëri.

Liberalizmi, shteti i vogël dhe ekonomia private, koncesionet dhe oligarkët janë tema që në Shqipëri janë rrekur të debatohen përgjatë dekadave që pasuan rënien e komunizmit këtu në Shqipëri. Parti të vetëshpallura të djathta janë shitur sikur kanë zbatuar "politika liberale" po aq sa edhe parti të vetëshpallura të majta kanë kryer privatizime të pronës publike, kanë krijuar monopole faktike dhe kanë dhunuar individin duke i prezantuar të gjitha këto si "politika liberale". Me pak fjalë, në Shqipëri jemi përballur me liberalizmin pa mësuar se çfarë është liberalizmi. Po çfarë është Liberalizmi? Libri që keni në dorë jep një shpjegim konçiz të destinuar për publik të gjerë dhe që ndihmon për të dalluar idetë dhe shqetësimet e vërteta liberale nga reklamat e gënjeshtërta. Ky është libri që i hapi rrugën ringritjes së liberalizmit në ekonominë e shumë vendeve. Për ne shqiptarët është veçanërisht i rëndësishëm për t'u lexuar për arsye se vetëm pasi ta lexojmë Fridman, do të mund të kuptojmë se çfarë është ajo që politikanë të ndryshëm apo opinionistë apo biznesmenë, janë përpjekur të na e shesin si 'Liberalizëm' përgjatë dekadës së fundit. Në fund, leximi i ideve të Milton Friedman është i domosdoshëm për të dalluar idelogjinë nga zgjidhjet praktike. Shqipëria është një vend që ka vuajtur shumë nga ideologjia, nga një set parimesh thuajse fetare që imagjinohen si të vërteta të padiskutueshme. Liberalizmi është ekzaktësisht e kundërta e kësaj. Zgjidhjet janë në varësi të rrethanave pavarësisht se çfarë mund të jetë parimisht e mirë në rrethana hipotetike të cilat nuk ekzistojnë. Në fund, liberalisti është modest në njohuritë e veta. Në librin që ju keni në dorë do të lexoni shpesh: "në dijeninë time", "për aq sa unë di".